سرویس: بین‌الملل ـ «ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان در تهران از درخواست آمریکایی‌ها از کُردهای عراق برای آزادسازی موصل خبر داد؛ اما در عین حال گفت که حکومت متبوعش هنوز تصمیمی در این خصوص نگرفته است.

«ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در تهران در گفت‌وگو با خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم از درخواست آمریکایی‌ها از کُردهای عراق برای آزادسازی موصل خبر داد اما در عین حال گفت که حکومت متبوعش هنوز تصمیمی در این خصوص اتخاذ نکرده است.

او که در جریان بازدید امروز خود از خبرگزاری تسنیم با خبرنگار ما در خصوص تحولات اخیر منطقه به‌ویژه آخرین تحولات عراق و اقلیم کردستان به گفت‌وگو نشست، در پاسخ به سؤالی مبنی بر درخواست‌ آمریکایی‌ها از اقلیم کردستان برای آزادسازی موصل و اینکه آیا هماهنگی میان کُردها و آمریکایی‌ها برای آزادی موصل با مشارکت کُردها وجود دارد، گفت: همیشه این درخواست از ما وجود داشته و این مسئله از سوی آمریکایی‌ها مطرح شده است.

ناظم دباغ افزود: درخواست همکاری نیروهای پیشمرگه و مشارکت در آزادسازی موصل مطرح شده است و ما هم با شروطی شرکت خواهیم کرد ولی تاکنون تصمیم نهایی نگرفته‌ایم و اگر تصمیم نهایی بگیریم قطعاً با همکاری همپیمانان خود در بغداد اقدام خواهیم کرد.

نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در تهران در تبیین شروط کردها برای هماهنگی با ارتش عراق در مقابله با گروه‌های تروریستی تکفیری اظهار داشت: این درخواست باید از سوی عراق رسماً مطرح شود و بدون همکاری و کمک عراق به پیشمرگه‌ها در زمینه تأمین سلاح، آموزش، حقوق و تدارکات نمی‌توان انتظار داشت کُردها در این جنگ مشارکت کنند.

شناسه خبر: 944766 

خبرگزاری تسنیم: کارشناسان و تحلیلگران مسائل ترکیه و عراق در نشست «بررسی رویکرد ترکیه در قبال عراق و منطقه» بر این باورند که ترکیه بیش از این ظرفیت ندارد تا در مسائل منطقه بازی کند و دوره تنزل ترکیه بعد از تحولات سوریه آغاز شده است.

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، پس از شروع بحران در سوریه از سال 2011 و سرازیر شدن تروریست‌ها از بیش از 80 کشور دنیا ترکیه با داشتن بیش از 800 کیلومتر مرز زمینی با سوریه به‌اعتراف بسیاری از کشورهای دنیا حتی همپیمانان آنکارا محور ترانزیت تروریست‌ها به سوریه بوده است. دبیرخانه گروه موسوم به ائتلاف معارضان خارج‌نشین سوریه در این کشور قرار دارد. آنکارا در جریان حمله اخیر گروه تروریستی داعش به منطقه کُردنشین عین العرب (کوبانی)، بارها از ورود کمک به سوریه برای این شهر کُردنشین خودداری کرد. ترکیه در حمایت تسلیحاتی، آموزش، مداوا و امدادرسانی به گروه‌های مسلح مخصوصاً در استان حلب واقع در شمال این کشور نقشی محوری داشته، این کمک تا آنجا رسید که یک جنگنده ارتش سوریه را نیز با شلیک موشک سرنگون کرد. مسئولان ترک همیشه مسئله ایجاد منطقه حائل و پرواز ممنوع را در مرزهای خود با سوریه مطرح کرده‌اند که کارشناسان آن را تلاشی برای ایجاد حاشیه امن برای آموزش و تحرکات گروه‌های مسلح مخالف نظام سوریه می‌دانند. ترکیه اخیراً با آمریکا قراردادی را برای آموزش آنان که معارضان معتدل سوریه می‌خواند، امضا کرده است.

بر همین اساس، خبرگزاری تسنیمنشستی را با حضور سه تن از کارشناسان مسائل ترکیه و عراق از جمله؛ «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان در تهران، «جگرخوین» جانشین نمایندگی اقلیم کردستان در ایران و همچنین دکتر «جعفر حق‌پناه» استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل منطقه در خصوص رویکردهای آنکارا در قبال بغداد برگزار کرد که متن کامل این میزگرد به‌صورت پرسش و پاسخ در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.

تسنیم:پس از سقوط صدام ما شاهد بروز مشکلات زیادی در روابط ترکیه و عراق هستیم، شما سیاست آنکارا در قبال بغداد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

دکتر جعفر حق‌پناه: در مورد سیاست ترکیه در قبال عراق باید به این نکته اشاره کنم که ترکیه تا سالهای گذشته

سیاست خاورمیانه‌ای خاصی را به‌عنوان اولویت خود مدنظر قرار نداده بود. البته رویکرد نگاه به غرب در تمام دولت‌های ترکیه وجود دارد، حتی در سالهای نخستین دولت حزب عدالت و توسعه وجود داشت. عراق هم تحت الشعاع سیاست‌های کلان ترکیه در قبال غرب قرار داشت. نگاه به خاورمیانه به‌خصوص در دوره روی کار آمدن اوغلو تغییر کرد.

ترکیه نگاه عمیق‌تری به شرق و به اطراف خود پیداکرد، نگاه به عراق هم معنادار شد که این امر با تحولات اقتصادی ترکیه همراه گشت. به‌تدریج نگاه به عراق هم جدی‌تر شد. ترکیه در سالهای نخستین بعد از صدام کنسولگری‌های کمی در عراق داشت اما الآن افزایش پیدا کرده است. ترکیه تا سال 2008 مسائل امنیتی را در نگاه به عراق دنبال می‌کرد اما با خروج نیروهای آمریکایی فضا برای ایفای نقش ترکیه فراهم شد. بعد از خروج نیروهای آمریکایی اهل‌سنت و افراط گرایان با دولت مرکزی جنگ خود را آغاز کردند. ترکیه به‌تدریج که سیاست‌های مذهبی را نیز دنبال می‌کرد، سعی کرد که این گروه‌ها را تحت حمایت خود قرار دهد.

همین طور به‌موازات حل شدن مسائل کردی در داخل دولت ترکیه نگاه امنیتی آنکارا به کردستان عراق هم به‌تدریج کاهش پیدا کرد، نگاه منفی‌ای که ترکیه به حکومت اقلیم کردستان داشت، رنگ باخت و اینک یک شراکت راهبردی با اقلیم کردستان دارد. حضور چندین هزار شرکت ترکیه‌ای در کردستان عراق، سفرهای دوجانبه و افتتاح کنسولگری‌های آنکارا نشان می‌دهد که نگاه ترکیه تغییر پیدا کرده است.

آنکارا بعد از تحولات خاورمیانه که از آن به‌عنوان بهار عربی تعبیر می‌کند، احساس کرد که موقعیتی برای نقش‌آفرینی پیدا کرده و دروازه‌های ورود به عراق و سوریه بازشده است. از آنجایی که جریان‌های اسلام‌گرا در دیگر کشورها به قدرت می‌رسیدند، ترکیه هم سعی کرد بدیلی در عراق برای آنها پیدا کند لذا اهل‌تسنن عراق را پیدا کرد. اکنون ماجرای حمایت ترکیه از داعش به اوج خود رسیده و این روند فعلاً ادامه دارد.

تسنیم:بعد از جنگ 1990 که آمریکا صدام را تضعیف کرد، ترکیه کمربند امنیتی در شمال عراق تشکیل داد. زمانی که آمریکا می‌خواست عراق را اشغال کند، آنکارا پایگاه‌ اینجرلیک خود را در اختیار نظامیان آمریکایی قرار نداد، بعد هم سیاست خصمانه‌ای در قبال عراق اتخاذ کرد که سبب بروز شکاف بزرگی در روابط دو کشور شد. به‌رغم سفرهای دوجانبه‌ و سخنان دیپلماتیکی که مقامات آنکارا ــ بغداد مطرح کرده‌اند، آیا تیرگی روابط دو کشور کاسته خواهد شد؟ سرانجام ترکیه با در نظر گرفتن موضوع سوریه و کردها چه سیاستی در قبال عراق در پیش خواهد گرفت؟

دکتر حق‌پناه: در مرحله اول یعنی مخالفت آنکارا با آمریکا و همراهی نکردن با اشغال عراق مورد استقبال نخبگان عراقی که برخی از آنها از معارضان صدام بودند، قرار گرفت. با وجود این، ترکیه در آن زمان سیاست خاصی را دنبال نمی‌کرد. در اینجا باید به این نکته اشاره کنم، روابط بین کشورهای منطقه در قبال عراق صرفاً شامل معادلات دوجانبه نیست. برداشت کلی من این است که خاورمیانه به پیک بحران خود رسیده است و فقط به جنگ نرسیده است. در تئوری بحران گفته می‌شود که وقتی بحران به اوج رسید باید چاره‌ای اندیشید. همان‌گونه که عربستان تصمیم به بازگشایی سفارت خود در عراق گرفت، ترکیه نیز به‌تدریج همین کار را خواهد کرد. به‌نظر من اول باید حمایت‌های کشورهای منطقه از داعش کاهش یابد تا بازی برد ــ برد محقق شود، در غیر این صورت بحران عراق می‌تواند به کشورهای دیگر سرایت پیدا کند. همه کشورها در معرض بحران عراق قرار دارند.

تسنیم: آقای دباغ، یکی از مشکلات عراق رابطه بین دولت مرکزی و اقلیم کردستان است. دولت مرکزی می‌گوید قراردادهای نفتی که بین اقلیم کردستان عراق و ترکیه منعقد شده است، بدون اطلاع دولت بغداد است؟

دوره تنزل ترکیه بعد از تحولات سوریه آغاز شده

ناظم دباغ: قبل از اینکه پاسخ سؤال شما را بدهم، در رابطه با مسائلی که شما با آقای حق‌پناه مطرح کردید، باید بگویم نفوذ ترکیه در عراق به بعد از جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد، یعنی بعد از استقرار دولت سکولار در ترکیه؛ آنکارا همواره در این اندیشه بود که یک موقعیتی در اروپا پیدا کند چون راه پیشرفت را اروپا می‌دانست. آنکارا در این زمینه خیلی تلاش کرد ولی نتیجه‌ای نگرفت، به‌خاطر اینکه اروپا می‌گفت ترکیه باید اصلاحاتی انجام دهد تا بتواند به اتحادیه اروپا بپیوندد. هنگامی که حزب عدالت و توسعه در ترکیه قدرت را به دست گرفت علاوه بر ایجاد تغییراتی در رهبری این کشور، سناریوهای خاصی برای خود مطرح کرد؛ به‌ویژه بعد از سقوط صدام. در این زمان، نفوذ اهل‌سنت در منطقه شمال عراق رو به ضعف گذاشت. ترکیه هم برای اینکه موقعیت اقتصادی و سیاسی خود را در منطقه تقویت کند، شروع به اجرای برنامه کرد تا بتواند منفعتش را ببرد.

به‌نظر من مسائلی که در منطقه رخ داده بیشترین سود را ترکیه برده است. این کشور بازی خودش را کرد و اکنون دوره تنزلش به‌ویژه بعد از تحولات سوریه شروع شده است. در زمان بحران سوریه شنیدیم که «احمد داود اوغلو» می‌گفت نظام «بشار اسد» طی 30 روز سقوط خواهد کرد. اما اکنون 30 روز، وارد چهار سال خود شده است. ترکیه هم خواست از ابزار دیگری استفاده کند که موقعیت اقلیم کردستان عراق بود. وقتی دولت بغداد تشکیل شد، تلاش کردند که موقعیت اهل‌تسنن و ترکمن‌ها در عراق و کردستان تقویت شود.

ترکیه به‌دنبال مهار کردهاست

تسنیم:آیا این درخواست با حمایت ترکیه است؟

ناظم دباغ: به‌نظرم اکثریت با ترکیه است. اقلیم کردستان چهار تا موقعیت دارد: کردستان ایران، ترکیه، عراق، سوریه. به‌نظر من ترکیه از دولت‌هایی است که اگر بتواند به مسائل حقیقی کردها اعتراف نمی‌کند. بنده معتقدم، آنکارا به‌دنبال این است که از طریق راهکارهای اقتصادی یک‌طوری کردها را مهار کند، البته در زمان صدام توانست موافقت رژیم بعث عراق را بگیرد و به‌عنوان ایجاد یک مرز امنیتی در داخل عراق وارد شمال این کشور شود.

خوشبختانه با قیام و انتفاضه کردستان تا حدی توانستیم اختیارات ترکیه را که بعد از سقوط صدام به دست گرفته بود، مهار کنیم. با وجود این، ترکها وارد اقتصاد و نفت شمال عراق شدند. این یک تیغ دولبه بود که هم به‌ نفع و هم به ‌ضررشان است. ترکیه از یک لحاظ نفت اقلیم کردستان عراق را تحت کنترل خود قرار داد و ما راه دیگری نداشتیم و اعلام کردند: از 2014.1.1 صادرات نفت را از طریق لوله ترکیه شروع می‌کنیم. بنده هم گفتم آمریکایی‌ها و ترکها از این وضعیت اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق استفاده کردند و پروژه‌های نفتی خود را تکمیل ساختند. حفاری‌ها به‌عهده شرکت‌های آمریکایی و ترکیه‌ای و غربی قرار گرفت.

حال، آیا بیشتر آمریکایی‌ها سرمایه گذاری کرده‌اند یا ترکها؟ من نمی‌توانم دقیق بگویم. شرکت‌های ترک، آلمانی، روس، آمریکایی ولی آمریکایی‌ها بیشتر است. در مجموع، ترکیه می‌خواهد از طریق این لوله نفت با عراق وارد معامله شود زیرا اقلیم کردستان نقطه مشترک بین ترکیه، ایران و سوریه و عراق است. به‌هرحال، امیدوارم توافقاتی انجام شود که همه موافق باشند.

اما درباره اینکه کردها نیز از ورود ترکیه به اقتصاد و نفت شمال عراق منفعت بردند باید بگویم وقتی که دولت بغداد با شیوه قبلی با کردها برخورد می‌کند، ما چاره‌ای نداریم جز اینکه براساس منافع خودمان عمل کنیم. این در حالی است که الآن «اردوغان» و «اوغلو» حرفشان این است که تشکیل "دولت کرد" در منطقه تهدیدی علیه آنکاراست. وزیر خارجه عراق در کنفرانس مشترک با وزیر نفت ترکیه گفته است: ما خواهش می‌کنیم در روابط نفتی خود با اقلیم کردستان عراق تجدید نظر کنید. ترکیه کشوری است که در منطقه اهمیت خود را دارد، به‌اندازه ایران، سوریه، به‌اندازه خود دولت عراق اهمیت دارد. برخی به آرامی سیاست خود را پی می‌گیرند برخی هم به‌شیوه دیگری دارند.

کردها با سقوط موصل احساس خطر کردند

ناظم دباغ: کردها نمی‌توانند بدون رعایت سیاست‌ کشورهای منطقه اقدامات لازم را انجام دهند. کشورهای غربی،

اروپایی و سایر کشورهای جهان هر اقدامی که انجام می‌دهند برای حفظ منافع خودشان است. من هم به‌عنوان یک کُرد، منافع خودم را در نظر می‌گیرم. وقتی داعش در پاریس عملیات انجام داد بعد فرانسه مبارزه با داعش را آغاز کرد. هنگامی که داعش موصل را اشغال کرد، کردها خطر را احساس کردند اما کسی که از ما کمک خواست با ما صادق نبود، چون کردها نمی‌پذیرفتند که دولتی سیاه‌پوش مثل داعش همسایه آنها باشد. اما وقتی که ترکیه سناریوهایی را طراحی می‌کرد، در این اندیشه بود، از طریق این مسائلی که در عراق وجود دارد، شاید بتواند خلافت عثمانی را باز کند.

هنگامی که این پدیده "داعش" هم پیدا شد، قطر و عربستان کنار کشیدند. اردن هم اعلام آمادگی کرد تا نظامیان خود را برای مبارزه علیه داعش به عراق اعزام کند. اهل‌سنت عراق هم برای مبارزه با این گروه دست به سلاح بردند. در چنین وضعیتی چه‌ کسی از کردها حمایت خواهد کرد؟ من به‌عنوان یک کُرد می‌گویم در شرایط سیاسی کنونی باید به فکر حفظ منافع خودم در چارچوب جغرافیایی باشم که بتوانم روی پای خویش بایستم و منافع خودم را حفظ کنم. واقعیتش را بخواهید در مسئله داعش رهبری کرد تأکید کرد: ما عراق فدرال و پایبند قانون اساسی می‌خواهیم. به همین خاطر تنها راه این است که ما در چارچوب سیاستی که پایبند حق تعیین سرنوشت باشد، حرکت کنیم.

ترکیه نگاه ابزاری به کردستان عراق دارد

دکتر حق‌پناه: در قرن بیست و یکم این‌طور نیست که گروه قومی مانند کردها بازنده اصلی در این میدان باشند. در وضعیت کنونی حکومت اقلیم کردستان وضعیتش تثبیت خواهد شد، همان طوری که الآن شده است. پدیده جهانی شدن و سایر عوامل به این وضعیت کمک می‌کند. شاید در کوتاه‌مدت درگیری‌هایی پیش بیاید اما در شرایط جدید، وضعیت منطقه رو به ثبات بیشتری خواهد رفت و ترکیه هم باید این وضعیت را بپذیرد.

ترکیه نگاهی ابزاری به کردستان دارد. حزب عدالت و توسعه اعتقادی به هویت کردی در ترکیه و کردستان عراق ندارد اما به‌دلیل ملاحظات جهانی، موازین کپنهاک را رعایت می‌کند تا به اتحادیه اروپا ملحق شود، بنابراین، نگرانی کمتری نسبت به حکومت اقلیم کردستان دارند. پیوند هویتی بین کردها و ترکیه وجود ندارد. سابقه جنگ و درگیری بین آنها وجود دارد. با همه این احوال، ترکیه نمی‌تواند صرفاً ابزار فشاری داشته باشد. باید به حکومت اقلیم کردستان که به فدرال تبدیل شده نگاه جدیدی داشته باشد.

ترکیه ظرفیت ایفای نقش بیشتر در منطقه را ندارد

دکتر حق‌پناه: ترکیه باید این واقعیت را بپذیرد، همه کشورهای منطقه این را خواهند پذیرفت، وقتی عربستان می‌گوید "باید در اربیل کنسولگری داشته باشیم" نشان دهنده این است که این واقعیت را پذیرفته است. در این شرایط ملتهب با پیش‌بینی آقای دباغ موافقم که ترکیه بیش از این ظرفیت ندارد تا در مسائل منطقه بازی کند. ترکیه اقتصادش بسیار آسیپ پذیر است، به صادرات و توریسم وابستگی دارد. ترکیه موقعیت‌های سالهای 2008 و 2010 را ندارد. با عربستان به‌خاطر اخوان المسلمین و مصر درگیر است. قدرت نرم خود را در کشورهای عربی از دست داده است و اختلاف جدی با اروپا و آمریکا دارد. بنابراین، ترکیه نمی‌تواند در چند جبهه انرژی خود را مصرف کند.

در داخل هم که اختلافات و مسائل داخلی حاد دارد، ترکیه با اقلیت 20 میلیونی علویان مواجه است که نیمی از آنها کُرد هستند و نیمی ترک که اینها مشکل جدی هستند که از بسیاری از حقوق خود محروم هستند. رؤیای جاه‌طلبانه عثمانی هم که وجود دارد. علویان و شیعیان؛ وضعیتشان را ببیند. مشکل هویتی در ترکیه خیلی وجود دارد. این سیاست‌های خارجی تهاجمی ترکیه به‌خاطر سرپوش گذاردن بر مسائل داخلی خود است. توریستی‌ترین مناطق ترکیه نزدیک سوریه و مناطق درگیری است. حقیقت این است که ترکیه از ژئوپولیتیک به ایدئولوژیک چرخش پیدا کرده است.

کردستان عراق به ترکیه نگاه مثبتی ندارد

دکتر حق‌پناه: آنکارا به استفاده از جنگهای نیابتی روی آورده است که توانش را ندارد. این ظرفیت را ایران دارد و عربستان هم دارد اما ترکیه این ظرفیت را ندارد. اما ترکیه معلوم نیست که بتواند این قضیه را جبران کند. دیر یا زود به بن‌بست خواهد خورد. حکومت اقلیم کردستان یکی از بازیگرانی است که نسبت به سیاست‌های ترکیه دیگر نگاه مثبتی ندارد. ترکیه به‌خاطر حمایت از داعش مورد سوءظن اقلیم کردستان است.

تسنیم: جناب محمد صدیق (جگرخوین)، یکی از مشکلاتی که در روابط ترکیه و اربیل شاهد آن بودیم این بود که آنکارا اجازه نداد نیروهای کُرد به حمایت از کردهای سوریه وارد عمل شوند و این موضوع سبب شد تا کردها خیلی ناراضی شوند، با در نظر گرفتن این موضوع شما آینده مناسبات اربیل ــ آنکارا را چگونه می‌بینید؟

محمد صدیق (جگرخوین): اقلیم کردستان موجودیت سیاسی نسبتاً مستقلی است و این امری پذیرفته شده برای کشورهای منطقه و جامعه بین‌المللی است. به‌منظور بررسی رابطه این اقلیم با ترکیه باید آن را به چند حوزه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی تقسیم کرد. در بعد سیاسی نزدیکی اقلیم کردستان و ترکیه به‌ویژه بعد از فروپاشی [نظام]  صدام و تحولاتی که در ترکیه به وجود آمد، با شرایط جدیدی همراه شد.

با توجه به نگاه ترکیه به فرصت‌های اقتصادی جدید به‌وجود آمده در اقلیم کردستان، مناسبات اقتصادی توسعه پیدا کرد، بالطبع این مناسبات برای آنکارا بسیار سودآور بود اما در حوزه‌های سیاسی و امنیتی موضوع بسیار حساس‌تر می‌شود. مشکلات دولت ترکیه در مدیریت بحران "مسئله کُرد" به اوج خود رسیده بود و آنکارا در راستای برداشتن گامهای مؤثر برای تسریع پروژه پیوستن به اتحادیه اروپا ناگزیز از اتخاذ نگاهی جدید و روشهای مؤثرتر برای حل مسئله کُرد بوده است. همزمان با این تحولات در ترکیه در عراق نیز سیاست‌های انعطاف پذیری در قبال اقلیم کردستان در پیش گرفته شد.

اینها تمام دلایلی بود که روند توسعه روابط همه‌جانبه را سرعت بخشید، اما با وجود فضای سیاسی نوین، به نظر می‌رسید که ترکیه به نتایج مطلوب خود نرسیده است. وقوع بهار عربی اوضاع امنیتی غیرقابل پیش‌بینی برای همه و بالطبع برای ترکیه به وجود آورد؛ به‌طوری که آنکارا وادار به اتخاذ تصمیمات آنی در قبال بحران به وجود آمده کرد که دستاوردهای روشنی برای ترکیه به‌همراه نداشت. ترکیه علاقمند بود نظام بشار اسد در زمانی کوتاه سقوط کند، البته این خواسته آنها محقق نشد.

آنکارا تسهیلات لازم را برای کمک به مدافعان کوبانی فراهم نکرد

محمد صدیق (جگرخوین): در خصوص پدیده داعش که به‌تصور بنده یک تروریسم ارتقایافته است، نمی‌توان مشخصاً هیچ کشوری را به حمایت از داعش متهم کرد ولی می‌توان گفت طرف‌های متعددی وجود دارند که از ظهور داعش سود بردند. پیروزی‌های داعش در منطقه، در سوریه و در عراق موجب شد تا ترکیه نیز با شرایط بغرنجی روبه‌رو شود که به‌آسانی نمی‌توانست خود را با آن تطبیق دهد. با توجه به این شرایط جدید، آنکارا در زمان مورد انتظار ما، تسهیلاتی برای اعزام نیروی پیشمرگ برای کمک به رزمندگان کُرد مدافع کوبانی در اختیار اقلیم کردستان عراق نگذاشت.

اما در عین حال اگر شما تصمیم گیرنده ترکیه‌ای باشید در چنین وضعیتی تصمیم‌گیری برای شما سخت خواهد بود؛ از سویی ملاحظات امنیتی خود را دارید، از طرف دیگر انتظارات فزاینده داخلی و نیز جامعه بین‌المللی و متحدان خود را. به همین خاطر، ترکیه سعی کرد سیاستی بینابینی با کمترین ریسک را در پیش بگیرد و در این راستا و به‌دنبال درخواست ریاست اقلیم کردستان آقای بارزانی و همچنین ائتلاف بین‌المللی اجازه داد تا گروه محدودی از پیشمرگ‌ها به کوبانی اعزام شوند. به‌دنبال این رویداد، می‌توان گفت انتقادات ما از ترکیه کمتر شد. همچنین در داخل عراق بعد از تشکیل دولت «حیدر عبادی» شاهد تحولات مثبتی در روابط ترکیه و عراق بودیم، اقلیم کردستان از پیشرفت روابط دو کشور استقبال می‌کند.

توسعه روابط ترکیه و عراق مادامی که هدف آن رفع مشکلات موجود به‌وسیله گفت‌وگو و در جهت سعادت دو ملت باشد، به‌هیچ‌وجه خلاف منافع اقلیم کردستان نیست و ما علاقمندیم این روابط تقویت شود. شرایط به‌گونه‌ای است که ترکیه و همچنین کشورهای دیگر نمی‌توانند موقعیت کنونی کردها را نادیده بگیرند. قبل از فروپاشی [نظام] صدام و چند سال قبل از روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در آنکارا ما شاهد دو رژیم اقتدارگرای نظامی در ترکیه و عراق بودیم، این رژیم‌ها همواره مشکلات خود را با تکیه بر نگاه منحصراً امنیتی حل می‌کردند.

اما نگاه دولت ترکیه به حل مسئله کرد دگرگون شده است. دولت بغداد نیز نگاه متفاوتی نسبت به گذشته دارد. با این همه، تصور می‌کنم شرایط التهابی منطقه به حد بالای رسیده است. شاید کشورهای درگیر در بحران حس می‌کنند که بیش از این نتوانند این درجه از التهاب را تحمل کنند. عزم جدی جامعه بین‌المللی و کشورهای منطقه به‌ویژه برای فرونشاندن بحران تروریسم داعش بسیار لازم است.

به‌هرحال، در شرایط کنونی فکر نمی‌کنم روابط کردها با آنکارا به‌سمت سراشیبی پیش برود. سیاست اقلیم کردستان این است که با مشارکت همسایگانش و متحدانش بتواند شرایطی به وجود آورد که با حفظ منافع مشروع همه طرفها خطر جنگ و تروریسم از منطقه از بین رفته و با استقرار صلح  شرایط باثباتی در منطقه به وجود آید.

ناظم دباغ: من تأکید می‌کنم موقعیت کردها در خاورمیانه موقعیتی مثبت است. ما در چارچوب قانون اساسی عراق به‌دنبال حل مسئله خود هستیم. شرایط جدید در منطقه به‌وجود آمده است؛ کردها وزنه تعادل شده‌اند. کردها در حال جنگ با داعش هستند. از یک طرف، برای خودشان و از طرف دیگر، به‌جای دیگران می‌جنگند، نمی‌توان این مسئله را نادیده گرفت.

محمد صدیق (جگرخوین): ما کردها نیز قاعدتاً باید به فکر امنیت مردم خودمان  باشیم. بدون شک عراقی باثبات به‌نفع همه ماست و عراق سراسر آشوب به‌نفع ما و ملت عراق و هیچ کس دیگر نیست. پس باید به‌دنبال یافتن راهکارهای مناسب و مسالمت‌آمیز برای گذار از این شرایط بحرانی بود.

 دکتر حق‌پناه: دوستان به هویت عراقی اشاره کردند، عراق از ابتدا به‌خاطر استعمار مشکل هویتی داشت، تأکیدم بر ضعف فرهنگ سیاسی مشارکتی در کل عراق است. این مفهوم در برگیرنده یک تفرقه‌گرایی، حزب‌گرایی و شخصیت‌مداری در رفتار سیاسی عراق است، شیعه و کُرد و سنی نمی‌شناسد. میان این سه طایفه اصیل کُرد، شیعه و عرب اهل‌سنت بیشتر یک فرهنگ عشیره‌ای و حزب‌گرایی رخ داده که بسیار هم در طول تاریخ نهادینه شده است که مبتنی بر حذف دیگری بوده و در طول تاریخ این امر به‌شکلی رخ داده که اینها صرفاً برای مواردی به‌صورت مقطعی به‌سمت فاصله گرفتن از یکدیگر حرکت می‌کردند.

البته به‌صورت تاریخی همین فرهنگ سیاسی موجب شده که گروه‌های مظلوم با هم یک دیدگاه‌های مشترکی داشته باشند، مثل ائتلاف تاریخی که بین کردها و شیعه در عراق شکل گرفت. به‌رغم از بین رفتن رژیم دیکتاتوری عراق هنوز بقایای این نگاه است. الآن همه مردم در عراق از این جنگ و خونریزی به ستوه آمدند و می‌بینند که این بازی هیچ برد و باختی ندارد. الآن هم کردها هم شیعیان هم اهل‌تسنن از خواسته‌های خود کوتاه آمدند که دولت ائتلافی عراق را به وجود آورد که جامعه بین‌الملل هم روابط خوبی با این دولت دارد. بنابراین، دولت عراقی جدید دولتی کم و بیش ملی است و از مقبولیت بیشتر بین‌الملل برخوردار است، این نقطه خوبی است. دوستان کُرد هم نقاط قوت بیشتری دارند و به آسیب پذیری‌های خود واقفند و می‌توانند در موضوع قدرت تعامل داشته باشند.

ترک‌ها بالاتر از ظرفیت خود در منطقه وارد عمل شدند

ناظم دباغ: ضمانت حقوق کُرد و شیعه عراق دو چیز است، اول وحدت کُرد ــ کُرد و وحدت شیعه ــ شیعه و دوم وحدت کُرد و شیعه.

محمد صدیق (جگرخوین): البته من معتقد به وحدت کُرد و شیعه و سنی‌های معتدل و میانه‌رو هستم. سخن آخرم در خصوص ترکیه این است که ترکها سعی کردند برای تأثیرگذاری بر رویدادهای منطقه بالاتر از ظرفیت‌های خود عمل کنند که موفقیت چندانی برایشان به‌همراه نداشت، دولت‌مردان آنکارا برای حل مشکلات به وجود آمده و گذار از بحران کنونی باید نگاه منطقی‌تری داشته باشند، ارزش‌های اخلاقی فراگیرتری را در نظر بگیرند و سیاست‌های مناسب‌تر و جامع‌تری را دنبال کنند.

خبرگزاری تسنیم: رئیس جمهور فرانسه در تماس تلفنی با رئیس اقلیم کردستان عراق، از آمادگی کشورش برای کمک به نیروهای مبارز این اقلیم علیه دولت اسلامی در عراق و شام (داعش) خبر داد.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از روزنامه رای الیوم، «فرانسوا اولاند» رئیس جمهور فرانسه در تماس تلفنی با «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق برآمادگی کشورش برای کمک به نیروهای مبارز این اقلیم علیه تروریست های دولت اسلامی در عراق و شام ـ داعش ـ تأکید کرد.

رئیس جمهور فرانسه ضمن تأکید بر کمک به نیروهای مبارز علیه داعش به ماهیت این کمک‌ها اشاره نکرد.

در این تماس تلفنی، اولاند و بارزانی تأکید کردند که عزم خود را برای همکاری در راستای متوقف کردن حملات داعش در شمال شرق عراق، جزم کرده‌اند.

اولاند همچنین اعلام کرد که فرانسه تصمیم دارد به تلاش‌های خود در سطح بین‌المللی در راستای کمک به مسئولان کردستان چه علیه گروه تروریستی داعش و چه در تعامل با وضعیت مهاجران و یا ساکنان اقلیم کردستان که در معرض خطر قرار دارند، ادامه دهد.

وی تأکید کرد که ظلم داعش در حق اقلیت‌های دینی به ویژه مسیحیان و ایزدی‌ها جنایتی بسیار خطرناک است و این گروه از زمان تسلط بر قره‌قوش، بزرگترین شهر مسیحی‌نشین عراق، اقدامات جنایت باری را مرتکب شده‌اند که جدیدترین نمونه جنون ویرانگر آنان را به تصویر کشیده است.

به گفته وی، اقدامات داعش درد و رنج اقلیتی ضعیف را که به کمک و تعهد همه نیاز دارند، دو چندان کرده است.

دفتر ریاست جمهوری فرانسه با صدور بیانیه‌ای در این ارتباط اعلام کرد که اولاند در تماس تلفنی با بارزانی بر لزوم ادامه حمایت از مسیحیان تأکید کرده و گفت که باید امکانی را فراهم کرد که آنان در سرزمین خود باقی بمانند.

رئیس جمهور فرانسه همچنین اظهار داشت، کشورش آماده است که امکان پناهندگی کسانی را که مایلند عراق را ترک کنند، تأمین کند.

وی به بارزانی گفت که فرانسه در نظر دارد در چارچوب نشست شورای امنیت، جامعه جهانی را علیه تروریست در عراق بسیج کرده و به این ترتیب ارائه کمک به تمام کسانی که در معرض خطر هستند، تضمین کند.

شورای امنیت به درخواست پاریس و به منظور بررسی اوضاع عراق،  نشست فوری تشکیل می‌دهد.

خبرگزاری تسنیم: سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از نگرانی عمیق این اتحادیه درباره وخامت اوضاع انسانی و امنیتی شمال عراق در پی سیطره گروه تروریستی «داعش» بر بخش‌هایی از این منطقه، خبر داد.

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از خبرگزاری فرانسه، «مایکل مان» سخنگوی «کاترین اشتون» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد «اتحادیه اروپا درباره وخامت اوضاع انسانی و امنیتی شمال عراق بعد از سیطره گروه (تروریستی) دولت اسلامی عراق و شام بر شهرک‌های سنجار و زمار و همچنین روستاهای اطراف در حالی‌که درگیری‌ها در مناطق دیگر ادامه دارد، بسیار نگران است.»

مان در بیانیه‌ای گفت: «ما درباره سرنوشت حدود 200 هزار تن از اهالی سنجار که به روستاهای اطراف فرار کرده‌اند و در سایه اوضاع وحشتناک انسانی توسط شورشیان داعش محاصره شده‌اند، به شدت نگران هستیم.»

سخنگوی اتحادیه اروپا از دولت بغداد و اقلیم کردستان عراق خواست کرد «به منظور مقابله با داعش، همکاری‌های امنیتی را هر چه سریعتر احیا کنند.»

سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین از تلاش‌های اقلیم کردستان عراق به منظور تسهیل در ارائه خدمات انسانی به آوارگان و باز نگه‌داشتن مرزهای خود به روی عراقی‌های آواره قدردانی و تأکید کرد: «دولت عراق، اقلیم کردستان، جامعه مدنی و شرکای بین‌المللی بایستی برای عرضه کمک‌های انسانی به همه نیازمندان تا حد ممکن تلاش کنند.»

خبرگزاری تسنیم: نخست وزیر اقلیم کردستان عراق نبود رئیس جمهوری عراق در طول دو سال گذشته را در رویدادن تحولات اخیر در این کشور بی تاثیر ندانست.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری السومریه نیوز؛ «نیچیروان بارزانی» نخست وزیر اقلیم کردستان عراق با صدور بیانیه‌ای دور بودن «جلال طالبانی» رئیس جمهوری عراق از این کشور را در آنچه در کشور روی داده بی تاثیر ندانست و «جلال طالبانی» را چهره‌ای بسیار مهم برای عراق توصیف کرد.

وی همچنین در خصوص میزان اهمیت حضور «جلال طالبانی» رئیس جمهوری عراق در تحولات سیاسی عراق گفت: نقش «جلال طالبانی» در روند تحولات سیاسی عراق در تاریخ این کشور فراموش نشدنی است چرا که وی یکی از حامیان اصلی تشکیل منطقه خود مختار در عراق بوده و در سازندگی عراق هم نقشی بسزا داشته است.

«نیچیروان بارزانی» در این بیانیه که خطاب به ملت اقلیم کردستان عراق صادر کرده گفت: از خداوند منان سپاسگزاریم که «جلال طالبانی» رئیس جمهور عراق را سالم به کشورمان بازگردانده است از این رو لازم می‌دانم این بازگشت فرخنده را به ملت کردستان عراق تبریک بگویم.

وی همچنین در بخش دیگری از این پیام اعلام کرد: از کشور دوست و تیم پزشکی معالج «جلال طالبانی» در آلمان بسیار تشکر می کنیم که باعث شدند رئیس جمهوری عراق سلامت جسمی خود را بازیابد،‌ از این رو به این مناسبت لازم می دانیم بازگشت «جلال طالبانی» به میهن را روز جشن بدانیم.

«نیچیروان بارزانی» در بخش دیگری از این بیانیه افزوده است: نقش مام (عمو) جلال رئیس جمهوری عراق در زندگی سیاسی و انقلاب کردستان و کشور عراق بسیار مهم بوده وی در دشوارترین اوقات در کنار ملت بوده و از حقوق ملتش دفاع کرده است و وی در مبارزات ضد رژیم سابق،تاریخ بزرگی در مبارزه را به خود اختصاص داده است.

وی در این بیانیه می افزاید: «جلال طالبانی» و «مسعود بارزانی» بعد از انتفاضه ملت عراق سعی بسیاری در تجربه دمکراتیک منطقه اقلیم کردستان عراق داشته است و ایشان بود که زندگی سیاسی پارلمانی دمکراتیک را در کردستان عراق محقق ساخته است.

نخست وزیر اقلیم کردستان عراق در بخش دیگری از این بیانیه اعلام کرد: مریضی و عدم حضور وی در کردستان و عراق و اداره امور کشور در آن چه امروز در عراق روی داده بی تاثیر نبوده است؛ چونکه نقش تاریخی داشتند و روز بازگشتشان نیز به کشور، روز تاریخی برای مردم کردستان است.

خبرگزاری تسنیم: نماینده کردستان عراق در تهران خواستار تشکیل ارتشی قوی به‌دور از گرایش‌های سیاسی و طائفه‌ای شد و از کمک کردستان عراق برای تشکیل چنین ارتشی حمایت کرد.

با توجه به تحولات اخیر عراق و بحران امنیتی این کشور ، گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم بدین مناسبت میزگردی را با حضور کارشناسان و تحلیلگران این حوزه برای بررسی و پیامدهای این بحران بر عراق و کشورهای منطقه برگزار کرده است.

«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در این میزگرد پیش بینی کرد که بحران امنیتی عراق به این زودی حل نمی‌شود. وی خواستار تشکیل ارتشی قوی به‌دور از گرایش‌های سیاسی برای دفاع از کشور در مقابل تجاوزات خارجی شد. وی با اشاره به زیاده خواهی و سیاست‌های توسعه طلبی گروه تروریستی داعش و بعثی گفت: این گروهک قصد دارد کل منطقه را تحت سیطره خود در آورد. دباغ در عین حال یکی از مشکلات عراق را نبود یک شخصیت سیاسی کاریزما بین عراقی‌ها می‌داند و معتقد است که عراق به یک گاندی جدیدی نیاز دارد.

رقابت‌های سیاسی یکی از عوامل تحولات اخیر عراق

دباغ یکی از عوامل حوادث امنیتی اخیر عراق را رقابت‌های سیاسی داخلی در این کشور دانست و گفت: به ‌نظر من نیز یکی از عوامل موضوع رقابت‌های سیاسی داخلی در این کشور است. مسئله بعدی فروپاشی صدام و اوج گرفتن قدرت شیعه و کُرد در منطقه است و این یعنی نفوذ قدرت ایران در منطقه. بنابراین این مسئله از اینجا شروع شد و رقابت شکل گرفت و حفظ منافع حزبی و گروهی در اولویت کار گروه‌ها و احزاب قرار گرفت. دوره اول نخست وزیری ابراهیم جعفری ائتلاف شیعیان و کُردها قوی بود. بعد با روی کار آمدن نوری المالکی رقابت شکل گرفت و بین گروه‌ها اختلافات زیاد به وجود آمد و این اختلافات گسترش پیدا کرد.

افسران ارتش گزارش‌های نادرستی به مالکی می‌دادند

نماینده کردستان عراق در تهران درباره کارشکنی ‌کُردها و اهل‌تسنن عراق برای برگزاری نشست پارلمان عراق که مالکی خواستار برگزاری آن با هدف ایجاد حالت فوق العاده در کشور شده بود، گفت: ما به مالکی گفتیم که نیروهای سابق صدام را در تشکیلات جدید ارتش استخدام نکند، به‌نظر من این افسرها گزارشاتی نادرست در زمینه امنیت کشور به مالکی دادند که گزارش‌های اکراد را خنثی می‌کند.

وی مشکل کنونی عراق را تفکر حاکم بر این کشور دانست و افزود: مشکل اساسی عراق تفکر است، تفکر برای آینده عراق و ساخت آن است. تفکر منفی موجب شده که ساختار امنیتی به این شکل باشد. در این فضا خلئی که به وجود آمده داعشی‌ها رشد کردند، البته فقط داعشی‌ها نیستند.

عراق به ارتش قوی به‌دور از مسائل سیاسی نیاز دارد

دباغ یکی از مشکلات اصلی کشور را نداشتن ارتش قوی به‌دور از مسائل سیاسی و طائفه‌ای حاکم بر این کشور دانست و از کمک کُردها برای تشکیل ارتش نیرومند در عراق خبر داد و گفت: وظیفه ماست برای تشکیل ارتش قوی کمک کنیم، ما می‌خواهیم که ارتشی قوی برای همه و به‌دور از گرایش قومی ــ مذهبی شکل بگیرد.

وی خواسته اصلی مردم را تشکیل ارتش قوی و نیرومند در مقابل تهدیدات خارجی دانست و گفت: گروهک داعش اکثریتشان عناصر حزب بعث هستند و از مخالفان دولت هستند. اگر هر گروهی یا فرد عراقی احساس میهن پرستی می‌کند باید کمک کند که این ارتش تشکیل شود. یک مرد عدالت‌خواه می‌تواند یک ارتش عدالت‌خواه بسازد. چه اشکالی دارد که کُردها نیز در ارتش عراق شرکت داشته باشند.

داعش کل منطقه را می‌خواهد

نماینده کردستان عراق در تهران اهداف داعش را کنترل کل منطقه دانست و تأکید کرد، داعشی‌ها می‌خواهند کل منطقه را سیاه‌پوش کنند. اگر بتوانند غیراسلامی‌ها را هم اسلامی کنند.

وی حامیان و پشتیابانان این گروهک را مخالف اتحاد کُرد و شیعه دانست و گفت: این کشورها واقعاً نمی‌خواهند که کُرد و شیعه با هم اتحاد داشته باشند. آنها به‌دنبال ایجاد آشوب در این کشور هستند. در درجه بعدی کسانی قرار

دارند که به‌دنبال منافع گروهی خود هستند.

«اتحاد» پادزهر داعش است

دباغ در پاسخ به این سؤال «روند تحولات امنیتی عراق را چگونه پیش‌بینی می‌کنید و اینکه این بحران امنیتی به‌زودی حل خواهد شد یا به طول خواهد انجامید؟» افزود: من خوش‌بین نیستم. اگر درک کنیم که داعش چقدر خطرناک است برای عراق و کل منطقه باید به فکر اتحاد باشیم. اتحاد پادزهر داعش است.

کشورهای منطقه برای مقابله با داعش جدی نیستند

دباغ موضع کشورهای منطقه را در قبال عراق جدی ندانست و افزود: من تا این لحظه جدیتی از کشورهای منطقه در قبال مبارزه با داعش ندیدم. بین کشورهای منطقه ایران جدی است در قبال مبارزه با داعش، چرا که ایران سابقه دارد همان‌طور که از بشار اسد حمایت کرد و نگذاشت سقوط کند و آقای روحانی هم گفت که ما آمادگی کامل داریم برای کمک به عراق در چهارچوب بین المللی، مشکل عراق ساختاری است.

سناریوی تجزیه عراق

دباغ یکی از سناریوهای فراروی روی عراق را تقسیم و تجزیه این کشور دانست و گفت: اکنون امریکا مجددا به فکر آمدن به عراق است. شاید سناریوی تقسیم مطرح باشد. به نظر من حمله داعش شاید به خاطر این بود که اگر این کار را نمی کردند نمی توانستنتد به عراق برگردند. در این صورت عراق تقسیم به مناطق سنی، شیعه و کُرد  می شود.

نماینده کردستان عراق در تهران اخبار منتشر شده درباره حمایت ترکیه از گروه داعش را رد نکرد و گفت: ممکن است این حمایت ها صحیح باشد اما در حد تحلیل‌های سیاسی قابل ارزیابی است.

آمریکا به دنبال جایگزینی در عراق

دباغ به موضع گیری مقامات ارشد آمریکا از جمله شخص رئیس جمهور آمریکا در قبال تحولات اخیر عراق اشاره کرد و گفت:  اوباما در سخنرانی اخیر خود می‌گوید که ارتش عراق حیثیت و قدرت خود را از دست داده است و این به این معناست که دیگر نمی توان این ارتش را تشکیل دهد و ما باید به عنوان جایگزین برای عراق باشیم و عراق جدیدی را تشکیل دهیم و شیعه در یک منطقه، کُرد در یک منطقه و سنی‌ها هم در یک منطقه و داعش هم در یک منطقه نفوذ داشته باشند. همانطور که می دانیم انرژی تصمیم اول است.

ایران می تواند نقش گاندی در عراق را ایفا کند

وی با تاکید بر اینکه عراق به یک گاندی نیاز دارد تاکید کرد که واقعا شخصیت کاریزمایی در عراق وجود ندارد و اکنون عراق برای اتحاد و همدلی به یک گاندی دیگر نیاز دارد. واقعا نیاز به چنین شخصیتی است و ایران می تواند این نقش را ایفا کند و وحدت را ایجاد کند.

 خبرگزاری تسنیم: دکتر «جگرخوین» جانشین نمایندگی اقلیم کردستان عراق در تهران، رابطه کُردها با ایران را تاریخی ارزیابی کرد و گفت: کردستان عراق جزئی از حوزه تمدنی ایران بوده و هست.